افزایش سرمایه چیست؟

پیش از آن‌که به بررسی مفهوم افزایش سرمایه در بورس بپردازیم، بهتر است ببینیم که اصلاً تعریف سرمایه چیست؟ برخی از افراد به اشتباه فکر می‏‌کنند که سرمایه شرکت همان دارایی‌هایش است و این دو مفهوم را به جای یکدیگر به کار می‌برند. در حالی که این تفکر کاملاً اشتباه است. آنچه که در معادله‌ی اساسی حسابداری راجع به دارایی و سرمایه وجود دارد، این است که دارایی یک شرکت برابر با مجموع بدهی‌ها و سرمایه‌ی آن شرکت می‌باشد. در واقع منظور از سرمایه همان آورده‌های سهام‌داران و شرکا به شرکت می‌باشد. در حالی‌که دارایی می‌تواند حاصل بدهی با این آورده‌ها باشد.

شرکت‌ها به منظور تامین منابع مورد نیاز برای طرح‌های توسعه‌ای و همچنین پاسخگویی به نیاز خود به نقدینگی، اقدام به افزایش سرمایه می‌کنند. در واقع تغییر در میزان سرمایه یکی از روش‌های تامین مالی شرکت‌هاست. در برخی مواقع نیز این راهکار به منظور اصلاح و بهبود ساختار مالی شرکت مورد استفاده قرار می‌گیرد.

هر شرکت بورسی یا فرابورسی که بخواهد سرمایه خود را به هر دلیلی افزایش دهد، باید تعدادی سهام جدید منتشر کند و به سهامداران بفروشد. به این طریق مبلغ مورد نیاز برای این اقدام تامین می‌شود. تفاوت اصلی میان انواع روش‌های افزایش میزان سرمایه نیز به محل تامین این منابع جدید بازمی‌گردد.

مراحل افزاش سرمایه شرکت ها

برای  ثبت افزایش سرمایه یک شرکت در اداره ثبت شرکت‌ها، باید مراحل زیر طی شود:

1- در اولین قدم، هیات ‌مدیره شرکت به مجمع عمومی فوق‌العاده، پیشنهاد می‌دهد تا سرمایه شرکت افزایش پیدا کند. این آگهی در سامانه کدال با عنوان "پیشنهاد هیئت مدیره به مجمع عمومی فوق العاده در خصوص افزایش سرمایه" قرار خواهد گرفت.

سهام داران می توانند این آگهی را در کدال جست ‌وجو کنند و در جریان مراحل افزایش سرمایه‌ های پیشِ رو قرار بگیرند.

معمولا در این آگهی مشخص می‌ شود که سرمایه قرار است به چه مبلغی، از چه محلی و به چه دلیلی افزایش یابد.

2- پس از آن بازرس و حسابرس با توجه به موارد ذکر شده، افزایش سرمایه را بررسی و درصورت عدم وجود مغایرت، آن را تایید می نمایند. در این مرحله حسابرس اجازه دارد تمام یا قسمتی از افزایش سرمایه را تایید کند.

3 -درمرحله بعد شرکت باید مدارک و مستندات افزایش سرمایه را برای اداره ثبت شرکت‌ها و سازمان بورس ارسال ‌کند.

4- در این مرحله شرکت باید منتظر تاییدیه سازمان بورس بماند. سازمان بورس با توجه به اسناد و مدارک ارسالی، همه یا قسمتی از افزایش سرمایه اعلام شده را تایید می ‌نماید.

5- سپس اطلاعیه مجوز افزایش سرمایه شرکت تحت عنوان "اطلاعیه صدور مجوز افزایش سرمایه" روی سامانه کدال قرار می گیرد که نشان دهنده موافقت سازمان بورس با آن می باشد . از حالا شرکت ۶۰ روز برای افزایش دادن سرمایه فرصت دارد.

6- بعد از آن تاریخی برای مجمع فوق ‌العاده شرکت تعیین می شود تا درمورد مقدار افزایش سرمایه و قیمت جدید هر سهم تصمیم‌ گیری شود. افزایش سرمایه تنها به اشخاصی تعلق می گیرد که قبل از مجمع سهامدار شرکت باشند. (حتی اگر یک روز قبل از تشکیل مجمع سهام شرکت را خریداری کنید، افزایش سرمایه به شما تعلق خواهد گرفت)

7- پس از آن شرکت از طریق درج یک آگهی با عنوان "آگهی دعوت به مجمع عمومی فوق‌العاده" که بر روی سایت کدال قرار می گیرد از تمامی سهام‌ دارانش دعوت می نماید تا در زمان و مکان مقرر شده در آگهی، برای برگزاری مجمع و تصمیم‏ گیری در مورد افزایش سرمایه شرکت نمایند. در این مرحله معامله نماد، به‌ طور موقت و برای برگزاری مجمع عمومی متوقف خواهد شد. سهام‌ داران که طرح توجیهی را مطالعه نموده اند، در مجمع فوق‌العاده حضور می یابند و به انجام یا عدم انجام افزایش سرمایه رای می‌ دهند.

8- و در آخر، تصمیمات گرفته شده در مجمع عمومی فوق‌العاده، با عنوان "آگهی ثبت افزایش سرمایه" بر روی سامانه کدال قرار می گیرد و نماد (با قیمت جدید) بازگشایی می ‌شود که در آن مبلغ و درصد افزایش سرمایه قطعی اعلام و در اداره ثبت شرکت‌ها ثبت می ‌شود.

انواع افزایش سرمایه

به طور کلی افزایش سرمایه به چهار نوع تقسیم بندی می ‌شوند:

1- افزایش سرمایه از محل سود انباشته یا اندوخته (سهام جایزه)

2- افزایش سرمایه از آورده نقدی و مطالبات حال شده سهامداران

3- افزایش سرمایه از تجدید ارزیابی دارایی‏‌ های شرکت

4- افزایش سرمایه از محل صرف سهام یا سلب حق تقدم

افزایش سرمایه از محل سود انباشته یا اندوخته (سهام جایزه)

طبق قانون تجارت، شرکت ها اجازه دارند سالیانه درصدی از سود شرکت را نزد خود نگهداری کنند. این سود در حسابی به اسم سود انباشته در صورت های مالی شرکت ثبت می شود. در زمانی که شرکت سود انباشته مناسبی داشته باشد، مدیران  تصمیم می گیرند که افزایش سرمایه شرکت را از این روش انجام دهند و با انجام این کار منابع جدید مورد نیاز خود را تامین کنند. پس در روش سود انباشته، نقدینگی جدیدی به شرکت وارد نمی شود.

اما به دلیل اینکه سهامداران برای سهام جدید خود پولی پرداخت نمی کنند به سهامی که به این روش به سهامداران تعلق می گیرد، سهام جایزه هم گفته می شود. توجه داشته باشید به  همان ‌قدر که سرمایه شرکت زیاد می ‌شود، ‌تعداد سهام سهامداران نیز افزایش یافته و در مقابل قیمت سهام کاهش می ‌یابد و دراصل، قبل و بعد از روز مجمع دارایی شما تغییر نمی ‌کند. چرا که قبل از این هم صاحب بخشی از سود انباشته بوده‌ اید. قیمت باید به شکلی تغییر کند که «تعداد سهم ضربدر قیمت قبلی» مساوی شود با «تعداد جدید سهم ضربدر قیمت جدید».

دلایل شرکت ها برای افزایش سرمایه از محل سود انباشته و تاثیر آن بر روی سهم:

• اعتبار بخشیدن به شرکت از راه زیاد کردن حساب سرمایه که در اداره ثبت شرکت ها ثبت می شود.
• با کم شدن قیمت هر سهم، علاقه خریداران به آن بیشتر می‌‏ شود. همین عامل می‌‏تواند باعث رشد قیمت سهام شرکت شود.

مزایا و معایب افزایش سرمایه به روش سود انباشته:

مزایا:

• عدم نیاز به پرداخت اسمی سهم (بدون نیاز به پرداخت نقد)
• تسریع فرایند توسعه طرح های شرکت
• کمک به افزایش سودآوری شرکت

معایب:

• عدم ورود نقدینگی (پول) از خارج شرکت
• محاسبه قیمت هر سهم پس از افزایش سرمایه از محل سود انباشته

افزایش سرمایه از آورده نقدی و مطالبات حال شده سهامداران

در مواردی که شرکت نیاز به منابع جدید برای طرح‌ های توسعه‌ ای خود دارد (مثلاً ممکن است شرکت بخواهد فضای تولیدش را بزرگتر کند یا سرمایه در گردش را افزایش دهد) اما سود انباشته مناسبی ندارد یا  به هر دلیلی نخواهد سود انباشته خود را به مصرف برساند، باید از بین وام گرفتن از بانک و آورده نقدی سهامداران خود، یکی را انتخاب کرده و از طریق آن افزایش سرمایه دهد. واضح است که راه دوم برای شرکت خوشایند تر است. زیرا اگر از بانک وام بگیرد باید مبلغ اصلی را به همراه سود ، به بانک بازگرداند. بنابراین شرکت‏‌ها ترجیح می‌ دهند تا منابع مورد نیازشان را از راه سرمایه‏‌ گذاری مجدد سهامداران قبلی دریافت کنند.

اما تامین منابع از طریق سرمایه گزاری مجدد سهامداران به دو طریقه نشر اوراق حق تقدم و مطالبات حال شده انجام می گیرد.

افزایش سرمایه از محل تجدید ارزیابی دارایی‏‌های شرکت

یکی دیگر از روش های افزایش سرمایه، از محل تجدید ارزیابی دارایی ها است. بطور کلی می توان گفت که تجدید ارزیابی دارایی‌ها به این معنی است که شرکت ها دارایی ‌های ثابت مشهود خود از قبیل زمین، ساختمان، ماشین‌آلات، تجهیزات و سرمایه گذاری‌ های خود را مورد تجدید ارزیابی قرار می دهند و در صورت تغییر ارزش آن‌ها، ارزش جدید دارایی ‌ها را در ترازنامه به روز می کنند.

افزایش سرمایه از محل صرف سهام یا سلب حق تقدم

صرف سهام یعنی فروش سهام به قیمتی بالاتر از قیمت اسمی هر سهم. در واقع وقتی شرکت‏‌ها می خواهند از این طریق افزایش سرمایه ‏‌دهند، مبلغی بیشتر از قیمت ارزش اسمی سهام شرکت از سهامدار طلب می ‏‌کنند. تفاوت حاصل از قیمت فروش و قیمت اسمی سهام، به حساب اندوخته منتقل و یا در ازای آن سهام جدید، به سهامداران قبلی ارائه می شود. منظور از صرف سهام نیز،ما به التفاوت ارزش بازاری و اسمی سهام می باشد (اضافه ارزش سهام)

به عبارت دیگر شرکت حق تقدم را بر اساس ارزش اسمی لحاظ نمی کند، بلکه مبلغی مازاد بر ارزش اسمی سهم، از سهامداران بابت افزایش سرمایه دریافت می ‏‌کند.

افزایش سرمایه یک شرکت در بورس برای خیلی ها خبر خوبی است چون نشان دهنده عزم شرکت برای رشد است. مخصوصا اگر این افزایش سرمایه به سهامداران این پالس را بدهد که شرکت در حال رشد و توسعه فعالیت های خود است.

برای مطالعه مطالب بیشتر در حوزه بازار سرمایه به بخش مقالات پاداش مراجعه نمایید.